Depresja u dzieci i nastolatków

Depresja to najczęściej występująca wśród młodych ludzi choroba psychiczna. Już co czwarty nastolatek zagrożony jest wystąpieniem objawów depresyjnych. Szacuje się, że 25% osób poniżej osiemnastego roku życia przechodzi w swoim życiu epizod depresyjny, w czasie którego wymaga pomocy psychiatrycznej. Ponadto, obniża się średnia wieku, w którym symptomy depresji pojawiają się po raz pierwszy. Zatrważające są w szczególności statystyki policyjne – według nich co roku około 300 osób do dziewiętnastego roku życia ginie w Polsce śmiercią samobójczą.

Symptomy zaburzeń depresyjnych u dzieci i młodzieży

Zaburzenia depresyjne u dzieci i nastolatków to tak samo poważny problem, jak u osób dorosłych, choć są dużo częściej bagatelizowane przez otoczenie. Dziecięca depresja ma swoją specyfikę – znacznie różni się od powszechnych wyobrażeń o przebiegu zaburzeń depresyjnych u dorosłych ludzi. Prawdopodobnie z tego powodu rodzinie i nauczycielom trudno jest dostrzec jej pierwsze objawy. Dr n. hum. Konrad Ambroziak, terapeuta poznawczo-behawioralny, terapeuta motywujący i trener dialogu motywującego, wyjaśnia, że zaburzenia depresyjne występują wówczas, gdy pacjent doświadcza co najmniej dwóch z trzech następujących symptomów: długotrwale utrzymujące się uczucie smutku, obniżone samopoczucie, nieodczuwanie przyjemności, brak sił i obniżenie napędu. Nastolatkowie cierpiący z powodu depresji często uskarżają się na drażliwość i zauważają, że łatwo się irytują.

Zaburzenia depresyjne nie muszą wiązać się z płaczliwością, ospałością czy mówieniem w zwolnionym tempie. Młodzież borykająca się z zaburzeniami depresyjnymi może być kłótliwa, pobudzona, a nawet złośliwa, co stanowi kolejną przyczynę trudności w diagnozowaniu tej choroby. Wymienione przez Konrada Ambroziaka symptomy depresji utrzymują się przez co najmniej dwa tygodnie i przez większą część dnia. Krótkotrwałe uczucie smutku czy obniżony nastrój nie oznaczają jeszcze depresji.

Jak rozpoznać i zrozumieć depresję dzieci i nastolatków?

Przedstawionym wyżej objawom towarzyszą myśli samokrytyczne i nierzadko – poczucie winy i wstydu. Konrad Ambroziak podkreśla, że depresja (nie tylko u dzieci i młodzieży) upośledza myślenie, doprowadza do zaburzeń koncentracji i trudności z zapamiętywaniem. Często też wiąże się ze zmianami cyklu snu lub wręcz z nadmierną sennością lub bezsennością. Dzieci i nastolatkowie dotknięci depresją tracą apetyt lub jedzą w nadmiarze, są zahamowani lub pobudzeni. Nie ma jednolitego obrazu tej choroby, dlatego tak trudno ją rozpoznać i odpowiednio szybko zareagować.

Terapeuci alarmują, że należy zwracać szczególną uwagę na drastyczne zmiany zachowania u młodych ludzi – wyobcowanie dotychczas towarzyskich nastolatków, rezygnację z ulubionych aktywności, brak postępów w nauce u wzorowych dotąd uczniów. Niezależnie od tego, co spowodowało te zmiany – obowiązkiem rodzica i nauczyciela jest to wyjaśnić i jeśli zajdzie taka potrzeba – wspierać podopiecznego w czasie psychoterapii.

Artykuł powstał przy współpracy z redakcją czasopisma TerapiaSpecjalna.pl.