System podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej działający od 1 października 2017 r. miał zapewnić kompleksowe świadczenia zdrowotne. Kontrola NIK pokazała, że wbrew zapowiedziom włączenie do sieci nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej nie doprowadziło do zmniejszenia kolejek w szpitalnych oddziałach ratunkowych i w izbach przyjęć, a koszty działania placówek rosły szybciej niż ich kontrakty z NFZ. “Zarządzanie placówkami czy koordynacja opieki nie poprawiły się, a więc sieć nie spełniła swoich celów” – to wynika z raportu NIK.
Kontrola NIK objęła 29 placówek w 6 województwach – lubuskim, dolnośląskim, mazowieckim, podlaskim, pomorskim i śląskim. Wynika z niej, że działania władz szpitali były związane przede wszystkim z potrzebą ograniczenia strat finansowych, z pojawiającymi się problemami kadrowymi, a także ze staraniami dotyczącymi rozszerzenia zakresu udzielanych świadczeń.
Jednym z głównych celów utworzenia sieci szpitali było poprawienie ich sytuacji finansowej, a w efekcie stopniowe wychodzenie z długów. Spośród 29 badanych przez NIK placówek pogorszyła się sytuacja ekonomiczna 22. Choć w badanym okresie rosła wartość zawartych przez szpitale umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, to znacznie szybciej przybywało kosztów, na które złożyły się m.in. ustawowe wzrosty wynagrodzeń lekarzy i pielęgniarek.
Sposób finansowania szpitali jest oparty przede wszystkim na ryczałcie wypłacanym przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Jak ustaliła NIK w III kwartale 2018 r. ryczałt wyniósł niemal 279 mln zł, a szpitale zrealizowały świadczenia warte nieco ponad 272 mln zł. Na ogólną wartość kontraktu z NFZ składa się również finansowanie niektórych świadczeń i ewentualne środki z innych umów. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia wysokość ryczałtu szpitali, które zrealizowały świadczenia poniżej 98 proc. jego wartości, jest zmniejszana lub zwiększona, gdy wartość przekroczy 100 proc. Ryczałt może się zmienić, wzrośnie, jeśli szpital zdobędzie np. certyfikat akredytacyjny wydany przez Ministra Zdrowia czy zwiększy liczbę udzielanych świadczeń ambulatoryjnej opieki specjalistycznej.
Jednym z najważniejszych celów utworzenia sieci szpitali było poprawienie dostępu pacjentów do świadczeń specjalistycznych – leczenia ambulatoryjnego i rehabilitacyjnego. Do sieci weszły jednak także placówki, które pacjentom niektórych z nich nie były w stanie go zapewnić (tak było w przypadku 6 z 29 kontrolowanych szpitali).
Po uruchomieniu sieci szpitali żadna z kontrolowanych placówek nie wprowadziła istotnych zmian w swoich strukturach wewnętrznych. Powody były związane z brakiem lekarzy, ale także z wygaśnięciem umów z NFZ czy zawarciem nowych. Zdaniem dyrektorów kontrolowanych placówek zmiany organizacyjne nie były konieczne. Inna jest jednak opinia kontrolerów NIK. Chodzi np. o niski stopień wykorzystania szpitalnych łóżek na oddziałach ginekologiczno-położniczych, neonatologicznych, pediatrycznych i okulistycznych. Pożądany wskaźnik to około 80 proc., wyniki kontroli wskazują natomiast, że w badanym okresie ponad połowa badanych oddziałów miała ten wskaźnik na poziomie poniżej 60 proc.
Po kontroli NIK wezwał ministra zdrowia do zapewnienia finansowania działalności szpitali, podjęcia działań systemowych stymulujących lepsze wykorzystanie łóżek szpitalnych i uregulowania w ustawie o świadczeniach w poszczególnych zakresach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej lub rehabilitacji leczniczej przez szpital zakwalifikowany do sieci szpitali.
Do kierowników podmiotów tworzących szpitale Izba zwróciła się o podjęcie działań mających na celu zracjonalizowanie wykorzystania łóżek szpitalnych, a kierowników podmiotów leczniczych wezwała do zapewnienia zgodności danych zgłoszonych do Rejestru Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą z faktyczną strukturą organizacyjną podmiotu oraz liczbą posiadanych łóżek i zapewnienie nadzoru nad poprawnością danych.(PAP)