Trzy nowotwory, które zabijają najwięcej Polaków. Długo nie dają objawów
Rak płuca, jelita grubego oraz nowotwory związane z płcią — to schorzenia onkologiczne najczęściej diagnozowane u Polaków. Stanowią coraz powszechniejszy problem zdrowotny osób w wieku młodym i średnim (25-64 lata), a tendencję tę widać szczególnie w populacji kobiet - informuje serwis Medonet. Najnowszych danych (z 2022 r.) dostarcza biuletyn "Nowotwory złośliwe w Polsce", stworzony przez Narodowy Instytut Onkologii.
U mężczyzn najczęściej wykrywanym nowotworem złośliwym jest rak prostaty, odpowiadający za 23,3 proc. wszystkich diagnoz. Od 2004 roku obserwuje się wzrost śmiertelności z powodu tego schorzenia. Rak prostaty rozwija się powoli — od pojawienia się pierwszych zmienionych komórek do wystąpienia wyraźnych objawów może minąć wiele lat. Do symptomów zalicza się m.in. trudności w oddawaniu moczu, zmiany w częstotliwości mikcji czy obecność krwi w moczu lub nasieniu. Ze względu na długi czas bezobjawowego przebiegu choroby zaleca się regularne badania profilaktyczne mężczyznom w wieku około 45-50 lat, a w przypadku obciążenia rodzinnego — nawet wcześniej.
Drugim najczęściej rozpoznawanym nowotworem u mężczyzn jest rak płuca, który jednocześnie stanowi najczęstszą przyczynę zgonów w tej grupie — odpowiada za 25 proc. wszystkich zgonów z powodu nowotworów. Chociaż liczba przypadków od 15 lat systematycznie maleje, co wiąże się z mniejszym odsetkiem palaczy, rak płuca nadal jest poważnym problemem. We wczesnych stadiach choroba często nie daje objawów lub są one bagatelizowane jako typowe dla palaczy, takie jak chrypka, duszność czy ból w klatce piersiowej - czytamy w serwisie Medonet.
Najczęstsze nowotwory u kobiet
U kobiet w Polsce najczęściej diagnozowanym nowotworem jest rak piersi, stanowiący 23,6 proc. wszystkich przypadków. Kolejne miejsca zajmują rak płuca (9,2 proc.), rak trzonu macicy (6,6 proc.) oraz rak jelita grubego (6,1 proc.). Rak piersi, podobnie jak inne nowotwory, może przez długi czas nie dawać wyraźnych objawów i być niewyczuwalny podczas samobadania. Dlatego zaleca się regularne badania profilaktyczne, takie jak USG piersi czy mammografia. Medonet przypomina: każda niepokojąca zmiana w obrębie piersi, nie tylko guzki, ale również wklęśnięcia czy nietypowe zmiany skórne, powinna być skonsultowana z lekarzem.
Warto zwrócić uwagę, że choć zachorowalność na raka płuca wśród kobiet jest ponad dwukrotnie mniejsza niż na raka piersi, to od 15 lat śmiertelność z powodu raka płuca (18 proc.) przewyższa śmiertelność z powodu raka piersi (15 proc.).
Coraz więcej osób pokonuje nowotwory
Optymistyczne są dane dotyczące liczby osób, które pokonały chorobę nowotworową. W ostatnich dekadach, dzięki postępom w leczeniu i większej dostępności nowoczesnych terapii, rośnie liczba onkologicznych ozdrowieńców.
W 2022 roku liczba takich osób w Polsce wyniosła 1,35 mln, spośród zdiagnozowanych w latach 2000-2022. W tej grupie znalazło się 17,8 tys. dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia, w tym 9,4 tys. chłopców i 8,4 tys. dziewcząt. Autorzy raportu podkreślają, że nowotwory u dzieci rzadko prowadzą do zgonów — stanowią 7 proc. wszystkich przypadków śmiertelnych.
Nowotwory wśród młodych dorosłych
Wyodrębnioną grupą pacjentów onkologicznych są młodzi dorośli w wieku 15-39 lat, w tym także starsi nastolatkowie. Utworzenie tej kategorii wiekowej jest uzasadnione ze względu na specyfikę nowotworów występujących w tej populacji. Czynniki ryzyka, miejsca występowania, biologia nowotworów, a także prognozy i wskaźniki przeżycia różnią się od innych grup wiekowych. Dodatkowo osoby te są narażone na szczególne ryzyko długoterminowych i późnych skutków ubocznych leczenia, takich jak niepłodność, zaburzenia seksualne czy choroby układu krążenia.
Chociaż liczba zachorowań na nowotwory wśród nastolatków i młodych dorosłych wzrasta, zwłaszcza wśród kobiet, to nadal nie jest ona wysoka. W 2022 roku w Polsce zdiagnozowano 8674 przypadki w tej grupie wiekowej, co stanowiło 4,8 proc. wszystkich zachorowań na choroby onkologiczne.
Wśród nastolatek w wieku 15-19 lat najczęściej diagnozowany jest rak tarczycy (29 proc.), a następnie chłoniak Hodgkina (17 proc.) i nowotwory układu nerwowego (11 proc.). Nieco rzadziej występuje rak jajnika (9 proc.), białaczka (7 proc.) oraz nowotwory kości i chrząstki stawowej (6 proc.).
Kobiety w wieku 20-29 lat również najczęściej chorują na raka tarczycy (26 proc.). Kolejne rozpoznania to rak in situ szyjki macicy (17 proc.), chłoniak Hodgkina (8 proc.) i rak piersi (7 proc.). W grupie 30-39 lat dominują rak piersi (25 proc.), rak tarczycy (20 proc.) oraz rak in situ szyjki macicy (12 proc.).
Wśród nastolatków płci męskiej (15-19 lat) najczęstszymi nowotworami są chłoniak Hodgkina (22 proc.), rak jądra (13 proc.) oraz nowotwory kości i chrząstki stawowej (10 proc.). Mężczyźni w wieku 20-29 lat najczęściej chorują na raka jądra, który stanowi 40 proc. rozpoznań w tej grupie. Rzadsze są chłoniak Hodgkina (9 proc.) i nowotwory układu nerwowego (8 proc.). W grupie 30-39 lat rak jądra nadal jest najczęstszy (28 proc.), choć występuje rzadziej niż u młodszych mężczyzn. Inne nowotwory w tej grupie to rak tarczycy (8 proc.) i rak jelita grubego (7 proc.).
Nowotwory układu chłonnego i krwiotwórczego
Nowotwory układu chłonnego i krwiotwórczego stanowią odrębną kategorię w analizie zachorowań. W 2022 roku w Polsce potwierdzono 10 817 przypadków takich nowotworów, przy czym niewielką większość stanowili mężczyźni (52 proc.).
Wśród nich najczęściej diagnozowane były chłoniaki (4580 przypadków, 42 proc.), białaczki (4039 przypadków, 37 proc.) oraz szpiczaki (1982 przypadki, 18 proc.). Pozostałe nowotwory układu chłonnego i krwiotwórczego stwierdzono w 216 przypadkach (2 proc.).
W porównaniu do roku 2021 liczba zachorowań wzrosła o 651 przypadków. Eksperci wskazują na trzy główne przyczyny tego wzrostu: napływ uchodźców z Ukrainy, udoskonalenie procesów rejestracji w krajowym systemie oraz rzeczywisty wzrost liczby zachorowań.
