Albania chce pożegnać gotówkę do 2030 roku. Premier Edi Rama zapowiada rewolucję w systemie płatności
Premier Albanii Edi Rama ogłosił ambitny plan: do końca obecnej dekady kraj ma całkowicie zrezygnować z gotówki. Zamiast tradycyjnych banknotów i monet, wszystkie transakcje, od codziennych zakupów po opłaty czynszowe, mają odbywać się wyłącznie drogą cyfrową. Celem rządu jest stworzenie pierwszego w Europie społeczeństwa całkowicie bezgotówkowego. Plan ten jednak napotyka na poważne przeszkody – głównie brak zaufania obywateli do systemu bankowego i głęboko zakorzenione nawyki gotówkowe.
Mimo rosnącej cyfryzacji, w Albanii gotówka wciąż dominuje w codziennym życiu. Wiele małych punktów usługowych i handlowych, takich jak kawiarnie, butiki, salony kosmetyczne czy sklepy spożywcze, nie przyjmuje płatności kartą. Nawet w popularnych przewodnikach turystycznych można znaleźć wskazówki, by podróżując po kraju, mieć przy sobie gotówkę. Jak ironicznie zauważa portal Politico, Albańczycy "wolą trzymać pieniądze pod materacem, obok karabinu AK-47", niż powierzać je bankom.
Statystyki potwierdzają te obawy. Według danych Banku Światowego, mniej niż połowa mieszkańców Albanii posiada konto bankowe. Z kolei badanie przeprowadzone przez lokalne stowarzyszenie branżowe wykazało, że zaufanie społeczne do banków wynosi zaledwie 34 procent. Sytuacji nie poprawiają również wysokie opłaty za przelewy międzynarodowe oraz niskie, często dyskryminujące stopy procentowe oferowane przez instytucje finansowe.
Głównym motywem stojącym za inicjatywą premiera Ramy jest chęć ograniczenia rozległej szarej strefy, która od lat podważa fundamenty albańskiej gospodarki. Komisja Europejska w swoim raporcie za 2024 rok zwróciła uwagę na "rozbudowaną nieformalną gospodarkę", która ogranicza konkurencyjność i zniechęca zagranicznych inwestorów. Szacunki wskazują, że działalność poza oficjalnym obiegiem może odpowiadać nawet za 50 procent albańskiego PKB.
W odpowiedzi na te wyzwania, rząd Albanii we współpracy z sektorem bankowym przygotowuje strategię przejścia na płatności bezgotówkowe. Jak poinformował Spiro Brumbulli, sekretarz generalny Albańskiego Stowarzyszenia Bankowego, plan zakłada m.in. wprowadzenie limitów transakcji gotówkowych oraz integrację z europejskim systemem płatności SEPA.
Choć wizja całkowicie bezgotówkowego społeczeństwa może wpisywać się w globalne trendy i ułatwiać walkę z nieformalną ekonomią, jej realizacja w Albanii pozostaje dużym wyzwaniem. Kluczowe będzie stworzenie łatwo dostępnej, taniej i bezpiecznej infrastruktury płatności cyfrowych, być może z udziałem narodowej platformy płatności błyskawicznych lub cyfrowej waluty banku centralnego.
Na razie jednak sukces projektu zależy nie tylko od technologii i regulacji, ale przede wszystkim od zmiany mentalności obywateli. I choć ambicje premiera Ramy są duże, droga do pełnej cyfryzacji finansów Albanii będzie wymagała determinacji, konsekwencji i skutecznej edukacji społecznej.
