Zgodnie z obrzędami katolickimi, w Środę Popielcową kapłan posypuje głowy wiernych popiołem na znak pokuty. Odbywa się to w czasie liturgii słowa. Tradycja ta sięga VIII wieku, a od XI wieku jest obowiązującym zwyczajem w całym Kościele.
Popiół pochodzi z palm, które były święcone w Niedzielę Palmową rok wcześniej.
Od Środy Popielcowej, czyli od początku Wielkiego Postu, aż do Wielkanocy w liturgii obowiązuje kolor fioletowy.
Z uwagi na fakt, iż ma to być okres pokuty przygotowujący wiernych do właściwego przeżywania Świąt Wielkanocnych, zakazane są wtedy huczne zabawy.
Zgodnie z kodeksem prawa kanonicznego, w Środę Popielcową obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych od 14. roku życia, a także post ścisły dla wiernych między 18. a 60. rokiem życia.
Wierni nie są zobowiązani do uczestniczenia we mszy świętej podczas Środy Popielcowej, jednak zgodnie z tradycją, większość katolików decyduje się na to.