BiznesStan Bałtyku się nie poprawia, a wręcz pogarsza. Cierpią na tym turystyka i rybołówstwo

Stan Bałtyku się nie poprawia, a wręcz pogarsza. Cierpią na tym turystyka i rybołówstwo

Polityka państw regionu dotycząca Morza Bałtyckiego poprawiła się w ciągu ostatnich kilku lat, ale nie ma to jeszcze pozytywnego przełożenia na ekosystem. Mocno osłabiają go z jednej strony czynniki wynikające z działalności człowieka – w tym m.in. eutrofizacja, przełowienie, odpady i substancje niebezpieczne, a z drugiej – zmiany klimatyczne.

Stan Bałtyku się nie poprawia, a wręcz pogarsza. Cierpią na tym turystyka i rybołówstwo

Ich wpływ na Morze Bałtyckie jest nawet większy, niż przeciętnie ma to miejsce w innych akwenach, a w nadchodzących latach będzie się nasilać, ze stratą m.in. dla turystyki i rybołówstwa – wynika z najnowszego raportu Komisji Helsińskiej. Z jej szacunków wynika, że poprawa kondycji ekosystemu może przynieść wymierne korzyści dla mieszkańców regionu – ok. 5,6 mld euro rocznie.

Morze Bałtyckie jest specyficznym akwenem, który cechuje niskie zasolenie i utrudniony dostęp do wód oceanicznych. Jedynym miejscem, w którym łączy się z Oceanem Atlantyckim przez Morze Północne, są wąskie cieśniny duńskie. Naturalne bariery, m.in. w postaci licznych wysp, przyczyniają się do tego, że wymiana wody w Bałtyku następuje bardzo powoli – ten proces zajmuje aż 30 lat. Jak podkreśla WWF Polska, właśnie z tego powodu wszystkie wprowadzane do Bałtyku substancje pozostają w nim przez ponad ćwierć wieku.

– Stan Morza Bałtyckiego jest niestety zły – mówi agencji Newseria Biznes Jannica Haldin, zastępczyni sekretarza wykonawczego Komisji Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku HELCOM. – W ciągu ostatnich 10 lat nie zaobserwowaliśmy istotnej poprawy w stanie ekosystemu Morza Bałtyckiego, a lokalnie na niektórych obszarach geograficznych odnotowaliśmy nawet jego pogorszenie. Główny problem, z którym boryka się Morze Bałtyckie, to po pierwsze bardzo wysoki poziom eutrofizacji w stosunku do wielu innych obszarów morskich na świecie. Po drugie, to substancje niebezpieczne. Ich wpływ na ekosystem Bałtyku jest niemal tak samo silny jak w przypadku eutrofizacji, czyli przeżyźnienia środowiska morskiego. Żeby uzyskać realne korzyści, należy skupić się w równym stopniu na obu tych aspektach. 

Jak wykazała ocena HELCOM z lat 2011–2016, ponad 96 proc. Morza Bałtyckiego pod kątem eutrofizacji nadal klasyfikowane było poniżej stanu dobrego, w tym cały obszar otwartego morza i 86 proc. wód przybrzeżnych. Z opublikowanego pod koniec ubiegłego roku sprawozdania HELCOM („State of the Baltic Sea 2023”) wynika, że w latach 2016–2021 nie nastąpiła prawie żadna poprawa w ekosystemie Morza Bałtyckiego.

Eutrofizacja, zanieczyszczenie i wydobywanie zasobów przyczyniają się do degradacji różnorodności biologicznej Bałtyku. W przypadku ryb stan tylko czterech z 25 gatunków poławianych komercyjnie został określony jako „średnio dobry”. W przypadku łososia warunki się poprawiły, ale wciąż są dalekie od dobrego. Krytycznie zagrożony pozostaje też węgorz europejski.

Rybołówstwo i turystyka to są sektory bezpośrednio zależne od stanu Bałtyku. W tej chwili – z powodu pogorszenia stanu tego ekosystemu – oba te sektory ponoszą dość duże straty. Jeśli chodzi o rybołówstwo, widzimy gwałtowne uszczuplenie zasobów rybnych wszystkich gatunków na terenie całego regionu bałtyckiego. To z kolei negatywnie przekłada się na sytuację życiową osób utrzymujących się z poławiania. Natomiast turystyka odnotowuje straty spowodowane np. powstawaniem wykwitów glonów czy okresowymi zakazami korzystania z plaż. Sytuację pogarsza to, że te wykwity często się pojawiają w szczycie sezonu, ponieważ tak się składa, że algi lubią te same warunki co my, czyli ciepłą, bezwietrzną i słoneczną pogodę. W skali roku straty branży turystycznej z ich powodu sięgają miliardów euro – mówi Jannica Haldin.

HELCOM szacuje, że osiągnięcie dobrego stanu środowiska krajowych wód morskich do 2040 roku przyniesie korzyści rzędu 5,6 mld euro rocznie dla mieszkańców regionu Morza Bałtyckiego.

Z raportu wynika, że już w tej chwili ogromny wpływ na jego stan mają zmiany klimatyczne. Według HELCOM ich wpływ jest nawet większy, niż przeciętnie ma to miejsce w innych akwenach. Prowadzą one do wzrostu temperatury wody, zmniejszenia pokrywy lodowej i większej liczby ekstremalnych zjawisk pogodowych. Te czynniki dodatkowo wzmacniają poważne konsekwencje wynikające z antropopresji, czyli działalności człowieka. To m.in. zanieczyszczenie niebezpiecznymi substancjami oraz przełowienie i niszczenie siedlisk ryb. W kolejnych latach wpływ tego czynnika, osłabiającego odporność Bałtyku, ma się nasilać, prowadząc do dalszych zmian hydrologicznych i ekologicznych oraz utraty różnorodności biologicznej w ekosystemach morskich i przybrzeżnych, w tym np. znaczących zmian w występowaniu i liczebności gatunków ze względu na skutki rosnącej temperatury i możliwe zmiany zasolenia.

Trzy lata temu HELCOM opublikowała arkusz informacyjny na temat zmian klimatycznych dla Morza Bałtyckiego. Był to efekt współpracy ponad 100 naukowców z regionu, którzy zbadali, jakie zmiany już zaszły, a jakich możemy się spodziewać w horyzoncie kolejnych 50–100 lat, oraz co one właściwie oznaczają, z jakimi konsekwencjami się wiążą – mówi przedstawicielka Komisji Helsińskiej. – Spodziewamy się m.in. zmian w rozmieszczeniu gatunków, również tych o znaczeniu gospodarczym, ważnych dla sektora rybołówstwa. Ponadto odnotowujemy zmiany dotyczące czynników abiotycznych, czyli m.in. poziomów zasolenia, opadów, warunków wietrznych czy obecności pokrywy lodowej, która ma szczególne znaczenie dla północnej części Bałtyku, ponieważ stanowi ograniczenie dla żeglugi. W nadchodzących latach te zmiany będą dość istotne i musimy je brać pod uwagę, zajmując się aktualnymi problemami, w tym eutrofizacją i substancjami niebezpiecznymi. Musimy mieć pewność, że działania podejmowane w tym zakresie są skuteczne mimo zmian klimatycznych w dalszej perspektywie.

HELCOM w raporcie zauważa, że wiedza i polityka dotycząca środowiska Morza Bałtyckiego znacząco się rozwinęły w ciągu ostatnich sześciu lat. Jednak skutki tych pozytywnych zmian nie mają jeszcze przełożenia na poprawę stanu ekosystemu.

Zmiany w aktywności i zachowaniach ludzi przekładają się na korzyści dla środowiska naturalnego dopiero po dłuższym czasie. Dlatego musi po prostu minąć więcej czasu, zanim podjęte środki zaczną przynosić pozytywne skutki. Uzdrowienie ekosystemu to długotrwały proces, a podejmowane w tym celu działania nie od razu przynoszą efekty – podkreśla Jannica Haldin.

W 2021 roku kraje regionu uzgodniły nową wersję Planu Działań dla Morza Bałtyckiego z 2007 roku na rzecz poprawy stanu akwenu i wzmocnienia jego różnorodności biologicznej. Strategia zawiera określone cele w czterech segmentach: bioróżnorodność, eutrofizacja, niebezpieczne substancje i odpady oraz działalność na morzu. Jednym z celów zawartych w planie jest objęcie ochroną 30 proc. powierzchni Bałtyku do 2030 roku.

Istnieją na to spore szanse. Co najmniej dwa państwa bałtyckie osiągnęły już ten wskaźnik lub podjęły w tym celu działania. Pozostałe kraje również podejmują wysiłki w tym kierunku, dążąc przy tym, by zapewniona ochrona dawała jak największe korzyści. Musimy pamiętać, że chodzi tu nie tyle o sam wskaźnik, co o zwiększenie bioróżnorodności dzięki ochronie i idącą za nim poprawę stanu ekosystemu. Ważne jest zatem wykonanie tego zadania w sposób mądry i strategiczny. Myślę, że dotychczasowa współpraca państw bałtyckich w tym zakresie jest bardzo skuteczna. Poszczególne obszary chronione tworzą bowiem sieć. Te utworzone w Polsce wspierają inne funkcjonujące w sąsiednich krajach i na terenie całego Bałtyku. Granice tworzone przez człowieka nie mają przecież znaczenia – dla Bałtyku, dla poszczególnych gatunków czy siedlisk obojętne jest to, czy obszar ochrony znajduje się w tym, czy innym państwie – podkreśla ekspertka HELCOM.

Jak dodaje, działania na rzecz poprawy sytuacji Morza Bałtyckiego muszą być prowadzone zarówno na poziomie poszczególnych państw, jak i w ramach współpracy międzynarodowej.

Wybrane dla Ciebie

Cenimy Twoją prywatność

Kliknij "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU", aby wyrazić zgodę na korzystanie w Internecie z technologii automatycznego gromadzenia i wykorzystywania danych oraz na przetwarzanie Twoich danych osobowych przez iPolska24, Wirtualną Polskę, Zaufanych Partnerów IAB (878 partnerów) oraz Zaufanych Partnerów WP (405 partnerów) a także udostępnienie przez nas ww. Zaufanym Partnerom przypisanych Ci identyfikatorów w celach marketingowych (w tym do zautomatyzowanego dopasowania reklam do Twoich zainteresowań i mierzenia ich skuteczności) i pozostałych, które wskazujemy poniżej. Możesz również podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody iPolska24, Wirtualna Polska, Zaufani Partnerzy IAB oraz Zaufani Partnerzy WP będą przetwarzać Twoje dane osobowe zbierane w Internecie (m.in. na serwisach partnerów e-commerce), w tym za pośrednictwem formularzy, takie jak: adresy IP, identyfikatory Twoich urządzeń i identyfikatory plików cookies oraz inne przypisane Ci identyfikatory i informacje o Twojej aktywności w Internecie. Dane te będą przetwarzane w celu: przechowywania informacji na urządzeniu lub dostępu do nich, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru reklam, tworzenia profili związanych z personalizacją reklam, wykorzystania profili do wyboru spersonalizowanych reklam, tworzenia profili z myślą o personalizacji treści, wykorzystywania profili w doborze spersonalizowanych treści, pomiaru wydajności reklam, pomiaru wydajności treści, poznawaniu odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł, opracowywania i ulepszania usług, wykorzystywania ograniczonych danych do wyboru treści.


W ramach funkcji i funkcji specjalnych iPolska24 może podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Cele przetwarzania Twoich danych przez Zaufanych Partnerów IAB oraz Zaufanych Partnerów WP są następujące:

  1. Przechowywanie informacji na urządzeniu lub dostęp do nich
  2. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru reklam
  3. Tworzenie profili w celu spersonalizowanych reklam
  4. Wykorzystanie profili do wyboru spersonalizowanych reklam
  5. Tworzenie profili w celu personalizacji treści
  6. Wykorzystywanie profili w celu doboru spersonalizowanych treści
  7. Pomiar efektywności reklam
  8. Pomiar efektywności treści
  9. Rozumienie odbiorców dzięki statystyce lub kombinacji danych z różnych źródeł
  10. Rozwój i ulepszanie usług
  11. Wykorzystywanie ograniczonych danych do wyboru treści
  12. Zapewnienie bezpieczeństwa, zapobieganie oszustwom i naprawianie błędów
  13. Dostarczanie i prezentowanie reklam i treści
  14. Zapisanie decyzji dotyczących prywatności oraz informowanie o nich

W ramach funkcji i funkcji specjalnych Wirtualna Polska, Zaufani Partnerzy IAB oraz Zaufani Partnerzy WP mogą podejmować następujące działania:

  1. Dopasowanie i łączenie danych z innych źródeł
  2. Łączenie różnych urządzeń
  3. Identyfikacja urządzeń na podstawie informacji przesyłanych automatycznie
  4. Aktywne skanowanie charakterystyki urządzenia do celów identyfikacji

Dla podjęcia powyższych działań Wirtualna Polska, Zaufani Partnerzy IAB oraz Zaufani Partnerzy WP również potrzebują Twojej zgody, którą możesz udzielić poprzez kliknięcie w przycisk "AKCEPTUJĘ I PRZECHODZĘ DO SERWISU" lub podjąć decyzję w sprawie udzielenia zgody w ramach ustawień zaawansowanych.


Cele przetwarzania Twoich danych bez konieczności uzyskania Twojej zgody w oparciu o uzasadniony interes iPolska24, Wirtualnej Polski, Zaufanych Partnerów IAB oraz możliwość sprzeciwienia się takiemu przetwarzaniu znajdziesz w ustawieniach zaawansowanych.


Cele, cele specjalne, funkcje i funkcje specjalne przetwarzania szczegółowo opisujemy w ustawieniach zaawansowanych.


Serwisy partnerów e-commerce WP, z których WP może przetwarzać Twoje dane osobowe na podstawie udzielonej przez Ciebie zgody znajdziesz tutaj.


Zgoda jest dobrowolna i możesz ją w dowolnym momencie wycofać wywołując ponownie okno z ustawieniami poprzez kliknięcie w link "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu.


Pamiętaj, że udzielając zgody Twoje dane będą mogły być przekazywane do naszych Zaufanych Partnerów IAB i Zaufanych Partnerów WP z państw trzecich tj. z państw spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego.


Masz prawo żądania dostępu, sprostowania, usunięcia, ograniczenia, przeniesienia przetwarzania danych, złożenia sprzeciwu, złożenia skargi do organu nadzorczego na zasadach określonych w polityce prywatności iPolska24.


Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień Twojej przeglądarki oznacza, że pliki cookies będą umieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W celu zmiany ustawień prywatności możesz kliknąć w link Ustawienia zaawansowane lub "Ustawienia prywatności" znajdujący się w stopce każdego serwisu w ramach których będziesz mógł udzielić, odwołać zgodę lub w inny sposób zarządzać swoimi wyborami. Szczegółowe informacje na temat przetwarzania Twoich danych osobowych znajdziesz w polityce prywatności iPolska24.