Ponad 660 tys. Polaków w Wielkiej Brytanii uzyskało status osoby osiedlonej

Wiceszef MSZ przedstawił podczas wtorkowego posiedzenia informację na temat przygotowania polskich służb konsularnych do wspierania Polaków zamieszkałych w Wielkiej Brytanii w związku z wystąpieniem tego kraju z Unii Europejskiej.

Jabłoński przypomniał, że prawa wszystkich obywateli państw UE, którzy mieszkali w Wielkiej Brytanii przed końcem okresu przejściowego, czyli przed 31 grudnia 2020 r., więc także Polaków, zostały zabezpieczone w tzw. umowie wyjścia Wielkiej Brytanii z UE.

Wiceszef MSZ przypomniał, że ci, którzy zamieszkiwali lub osiedlili się przed 31 grudnia ubiegłego roku, mogą wystąpić o zalegalizowanie swojego pobytu. Jak dodał, wówczas każdy, kto wykaże, że przez okres dłuższy niż pięć lat zamieszkiwał lub był osiedlony w Wielkiej Brytanii otrzyma prawo stałego pobytu. Ponadto, osoby, które zamieszkiwały w Zjednoczonym Królestwie krócej niż pięć lat, mogą wystąpić o status osoby tymczasowo osiedlonej i złożyć wniosek o status osoby osiedlonej po upływie pięciu lat – zaznaczył wiceminister.

Zarówno status osoby tymczasowo osiedlonej, jak i status osoby osiedlonej gwarantuje prawo do pracy, studiowania, ubezpieczenia zdrowotnego, dostępu do zasiłków i pomocy społecznej.

“Zgodnie z danymi, które mamy na koniec grudnia ubiegłego roku, o statusy w systemie osiedleńczym UE aplikowało ponad 903 tys. Polaków, z tego 845 tys. 910 zostało rozpatrzonych przez Home Office (brytyjski odpowiednik MSWiA – PAP), z czego 662 tys. 800 osób uzyskało status osoby osiedlonej, 164 tys. 220 osób status osoby tymczasowo osiedlonej” – poinformował Jabłoński.

“Mimo że liczba wniosków złożonych przez Polaków jest zbliżona do oficjalnej liczby polskich obywateli zamieszkujących w Zjednoczonym Królestwie, czyli ok. 900 tys. osób, wiemy, że wciąż wielu Polaków według naszych szacunków tj. kilka do kilkunastu tysięcy osób nie złożyło tego wniosku” – dodał wiceszef MSZ.

Jabłoński podkreślił, że duża część spośród Polaków, którzy wspomnianych wniosków nie złożyli, to osoby, które nie posiadają ważnego dokumentu tożsamości lub osoby bezdomne.

Zapewnił, że MSZ będzie podejmował działania dotyczące wsparcia tych osób. W tym kontekście poinformował, że koszt za wydanie tymczasowego paszportu pokrywają często brytyjskie organizacje charytatywne, jednak gdy one nie są w stanie pokryć kosztów, wówczas konsul wydaje zgodę na pokrycie ich z budżetu państwa polskiego. Poinformował, że problem ten dotyczy od kilkuset do kilku tysięcy bezdomnych Polaków na Wyspach.

Wiceszef MSZ pytany przez posłankę Lewicy Paulinę Matysiak, czy państwo nie mogłoby pokrywać całości kosztów wydania tymczasowych paszportów dla osób bezdomnych, odparł, że cały proces odbywa się na mocy obowiązujących przepisów, zgodnie z którymi placówki konsularne muszą pobierać opłaty za wydanie dokumentów. Ponadto – jak wskazał – to brytyjskie służby zajmują się monitorowaniem osób bezdomnych i posiadają o nich najpełniejsze dane, które przekazują również organizacjom charytatywnym, które podejmują działania pomocowe.

Jabłoński przypomniał również o obowiązujących przepisach dotyczących wjazdu do Wielkiej Brytanii po okresie przejściowym. Wszyscy Polacy, którzy będą chcieli udać się do Wielkiej Brytanii w celach turystycznych, biznesowych czy odwiedzając rodzinę, nie będą musieli posiadać wizy pod warunkiem, że ich pobyt nie przekroczy sześciu miesięcy. Jednak, aby podjąć pracę lub studiować w Wielkiej Brytanii będą musieli posiadać wizę.

Wiceszef MSZ poinformował, że wszystkie zasady przebywania Polaków w Wielkiej Brytanii po brexicie są stale zamieszczane na stronach internetowych resortu oraz placówek dyplomatyczno-konsularnych, a także za pośrednictwem mediów społecznościowych. MSZ zamieszcza również adresy stron internetowych służb brytyjskich, które stale aktualizują informacje dotyczące sytuacji w Wielkiej Brytanii po brexicie. Ponadto Polacy mogą uzyskać pomoc także za pośrednictwem infolinii przygotowanej przez służbę konsularną – dodał.

Jabłoński poinformował również, że po zakończeniu okresu przejściowego zaplanowane są dodatkowe dyżury w centrali MSZ w związku z brexitem oraz że w razie potrzeby placówki konsularne zostaną wzmocnione pod kątem personalnym tak, jak miało to miejsce w czasie wyborów prezydenckich w minionym roku.

Uzyskanie statusu osoby osiedlonej lub tymczasowego statusu osoby osiedlonej jest konieczne, aby po zakończeniu okresu przejściowego po brexicie, który upłynął 31 grudnia 2020 r., obywatele państw UE nadal legalnie mogli mieszkać w Wielkiej Brytanii i zachować nabyte prawa. Obecnie, maksymalnie do 30 czerwca, wnioski mogą składać już tylko osoby, które były w Wielkiej Brytanii przed końcem okresu przejściowego.

Wielka Brytania formalnie wyszła z UE 31 stycznia 2020 r. Od tego czasu, przez 11 miesięcy, obowiązywał tzw. okres przejściowy, w trakcie którego Zjednoczone Królestwo nadal musiało wpłacać składki do budżetu Unii i przestrzegać unijnych praw i regulacji oraz pozostawać częścią jednolitego rynku UE i unii celnej. W praktyce oznaczało to konieczność przestrzegania zasad członkostwa w UE, jednak bez prawa głosu.

Od 1 stycznia natomiast obowiązuje uzgodnione 24 grudnia 2020 r. umowa handlowa zawarta między Wielką Brytanią a Unią Europejską. Jej zawarcie pozwoliło uniknąć tzw. twardego brexitu, który sprowadziłby relacje z UE z Wielką Brytanią do współpracy na zasadach określanych przez Światową Organizację Handlu. Dzięki umowie natomiast handel będzie się odbywał na niemal niezmienionych zasadach, tym niemniej wyjście z okresu przejściowego niesie za sobą duże zmiany dotyczące zakończenia swobodnego przepływu osób, wprowadzenia systemu imigracyjnego, konieczności ubiegania się o wizę pracowników spoza Wielkiej Brytanii.

Wyjście Wielkiej Brytanii z UE to konsekwencja rozpisanego przez ówczesnego premiera Davida Camerona referendum z dnia 23 czerwca 2016 r., w którym za takim rozwiązaniem opowiedziało się 52 proc. głosujących. Formalnie wniosek o wystąpienie z UE złożyła 29 marca 2017 r. jego następczyni Theresa May. Zaplanowane pierwotnie na 29 marca 2019 r. wyjście było dwukrotnie przekładane i doszło do niego dopiero 31 stycznia 2020 r.

Wielka Brytania weszła do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, które były poprzedniczkami UE, 1 stycznia 1973 r.