Trwają prace nad projektem kolejnych zmian ustawy Prawo geologiczne i górnicze przygotowanym przez Ministerstwo Środowiska. W uzasadnieniu projektu resort wskazuje, że głównym celem zmian jest uproszczenie procedur koncesyjnych i wyjaśnienie wątpliwości interpretacyjnych, które narosły w toku stosowania ustawy. Wydaje się, że wszystkie najważniejsze zmiany można byłoby ująć w trzech grupach: dotyczących koncesji węglowodorowych, ułatwiających przedłużanie koncesji na wydobywanie węgla i dotyczących złóż bursztynu
Propozycja Ministerstwa Środowiska zakłada, że od 2018 roku łatwiejsze ma być przede wszystkim pozyskiwanie koncesji na poszukiwanie i wydobywanie węglowodorów, w tym węglowodorów niekonwencjonalnych, czyli tzw. gazu łupkowego. Obecnie w Polsce obowiązuje dwadzieścia koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż węglowodorów uwzględniających gaz z łupków. Do końca października 2017 roku wykonano siedemdziesiąt dwa otwory rozpoznawcze.
Z jednej strony przywrócona zostanie procedura „open door” polegająca na tym, że to przedsiębiorca może się zgłosić do organu koncesyjnego, wskazując, że jest zainteresowany zagospodarowaniem określonego bloku koncesyjnego, a więc nie czekając na ogłoszenie przetargu dotyczącego tego obszaru. W efekcie – jeśli ta zmiana wejdzie w życie – podmiotem inicjującym postępowanie koncesyjne będzie mógł być przedsiębiorca górniczy zainteresowany działalnością w danym miejscu, a nie tylko organ koncesyjny czy Skarb Państwa
Dotychczasowe przepisy miały na celu wzmocnić pozycję państwa w zakresie złóż węglowodorowych. Pierwszą koncesję dotyczącą złóż węglowodorów niekonwencjonalnych wydano w 2007 roku. Pięć lat później obowiązywało już ponad sto koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie takich złóż. Dane Polskiego Instytutu Geologicznego wskazywały wówczas, że na terenie Polski znajdować się może 346–768 mld m3 gazu łupkowego. W 2015 roku wprowadzono więc nowy rodzaj koncesji łącznej na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie węglowodorów. Przepisy, które weszły wówczas w życie, precyzowały także procedurę przetargową czy próbowały na grunt polskiego prawa przenieść model tzw. umowy o współpracy.
Gdy wprowadzono te przepisy w toku dość długo trwających konsultacji, przedstawiciele branży zwracali uwagę na to, że część zaproponowanych rozwiązań stanowi nadmierne obciążenie administracyjne bądź nadmierną ingerencję w swobodę ich działalności. Wydaje się, że w zakresie koncesji węglowodorowych zmiany, które proponuje obecna nowelizacja, częściowo wychodzą tamtym głosom i komentarzom naprzeciw
Nowelizacja ustawy przewiduje też zmiany w konstrukcji umowy o wspólnych operacjach górniczych, tzw. joint operating agreements, znanej już z innych krajów. Nowe przepisy usuwają zapis, że udział operatora w kosztach i zyskach wynikających ze współpracy różnych przedsiębiorców na danym obszarze koncesyjnym musi przekraczać 50 proc.
Choć obecne zainteresowanie złożami węglowodorów jest dużo mniejsze, niż było kilka lat temu, to wszystkie te zmiany należy uznać za idące w dobrym kierunku i w jakimś sensie ułatwiające przedsiębiorcom ich działalność
Nowelizacja ustawy wprowadza też przepis, który ułatwi przedłużanie koncesji na wydobywanie węgla kamiennego i węgla brunatnego. To o tyle istotne, że – jak wskazały ubiegłoroczne analizy Ministerstwa Środowiska – do 2020 roku wygaśnie ważność trzydziestu pięciu koncesji na eksploatację węgla kamiennego i pięciu dla węgla brunatnego z sześćdziesięciu pięciu koncesji wydobywczych (pięćdziesięciu pięciu kamiennego i dziesięciu brunatnego), a większość ze złóż nie została jeszcze wyczerpana. Obecnie wydłużenie okresu jej obowiązywania przebiega podobnie, jak udzielenie koncesji i wymaga uzgodnienia z odpowiednim organem samorządu. Dlatego procedura zarówno uzyskiwania nowych i przedłużania obowiązujących koncesji na wydobycie węgla trwa średnio 3–4 lata. Nowelizacja zakłada, że takie uzgodnienie nie będzie konieczne w przypadku koncesji przyznanych przed 15 listopada 2008 roku.
W tym przypadku przedłużenie będzie wymagać nie uzgodnienia z organem samorządu, a jego opinii, więc formy o nieco niższej randze, w każdym razie formy niewiążącej. Ma to uprościć całą tę procedurę
Nowe przepisy modyfikują również katalog złóż kopalin objętych własnością górniczą, który zostanie poszerzony o bursztyn, gazy szlachetne i pierwiastki ziem rzadkich.